Xoài Cam Lâm trước cơ hội vươn xa

Huyện Cam Lâm là một trong những vùng đất cát, đầy nắng gió của tỉnh Khánh Hòa, ở Cam Lâm rất khó để trồng các loại nông sản khác, nhưng với cây xoài thì khác. Nó không chỉ sống tốt mà còn đem lại thu nhập ổn định cho người dân.

Xoài Cam Lâm nhờ áp dụng những tiến bộ khoa học kĩ thuật để ghép, chuyển đổi nhiều giống xoài chất lượng như, xoài cát Hòa Lộc cơm vàng tươi, chắc, ít xơ, rất ngọt và thơm dịu; giống xoài Úc hạt nhỏ, mùi thơm, vị ngọt nhẹ, cơm vàng, chắc; xoài Canh Nông địa phương có vị chua the, ngọt nhẹ. Một số giống xoài, chất lượng không thua kém nguồn gốc của nó như Úc, cát Hòa Lộc.

Theo các thương lái, xoài Úc loại 1 chủ yếu xuất bán sang Trung Quốc. 1 tấn xoài Úc chỉ chọn được 4 đến 5 tạ xoài đạt tiêu chuẩn xuất bán sang Trung Quốc. Hiện nay, xoài Úc loại 1 giá 45.000 đồng/kg, loại 2 giá 25.000 đồng/kg; xoài Đài Loan, loại 1 giá 15.000 đồng/kg, loại 2 giá 10.000 đồng/kg. Giá xoài giảm nhiều so với cùng kỳ năm ngoái, nguyên nhân do xoài ở Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh cũng đang rộ, cộng thêm việc các nước Thái Lan và Campuchia cũng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc nên các hộ kinh doanh xoài tại Cam Lâm gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên về lâu dài thì đây là loại trái cây có giá trị kinh tế cao vì là một trong giống xoài ngon nổi tiếng của địa phương, dễ trồng, dễ chăm sóc và cho năng suất cao, chất lượng thơm ngon.

Xoài Việt Nam đã chính thức được cấp phép xuất khẩu sang thị trường Mỹ sau 10 năm đàm phán. Đây là một thị trường có nhu cầu tiêu thụ xoài lớn, giá cả ổn định ở mức cao. Tuy nhiên, trái xoài vào thị trường này phải đáp ứng được yêu cầu cao về tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Về cơ bản, để vào được thị trường Mỹ, trái cây tươi nói chung và trái xoài phải bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Chuẩn VietGAP của chúng ta đáp ứng được đòi hỏi này. Ngoài ra, người trồng xoài chỉ sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất trong danh mục phía Mỹ cho phép. Trái xoài sau khi thu hoạch phải được chiếu xạ để trừ các loại nấm, sâu bệnh trên bề mặt trái.

Bên cạnh đó, để có thể xuất khẩu xoài sang Mỹ nói riêng và một số thị trường khó tính nói chung thì trái xoài phải truy xuất được nguồn gốc thông qua quy trình cấp mã số vùng trồng. Mã số này do người dân đăng ký và cơ quan nhà nước chứng nhận, nhằm xác định nguồn gốc khu vực trồng của trái cây đó.

Theo chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Khánh Hòa hiện chưa có nông dân, doanh nghiệp nào được cấp mã số vùng trồng để xuất khẩu xoài sang Mỹ. Ngoài ra, trên toàn tỉnh cũng chưa có cơ sở chiếu xạ theo yêu cầu của Mỹ. Doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu phải vào TP. Hồ Chí Minh chiếu xạ tại các cơ sở đạt tiêu chuẩn. Như vậy, để tiến tới thị trường “đẳng cấp” hơn, cùng với đó là mang về lợi nhuận cao và ổn định hơn, người trồng xoài Khánh Hòa cần nâng cao chất lượng sản phẩm của mình. Trồng, chăm sóc theo chuẩn VietGAP hoặc tương đương. Khi trái xoài đã đạt chất lượng theo yêu cầu, các tổ chức, cá nhân có thể đăng ký cơ quan chức năng để được cấp mã số vùng trồng. Đó là 2 điều kiện tiên quyết để trái xoài có thể đến được với thị trường Mỹ.

Diện tích xoài phát triển mạnh

Theo UBND xã Cam Thành Nam, cây xoài đang là thế mạnh, đặc biệt là xoài Úc rất được người dân quan tâm. Vì thế, xã tổ chức cho nông dân đăng ký chuyển đổi, không chỉ xoài Úc mà còn các giống xoài khác phù hợp với điều kiện canh tác của mình. Theo kế hoạch, năm nay, xã chuyển đổi 7,5ha đất trồng mía sang canh tác xoài.

Theo Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao, vài tháng gần đây, đơn vị nhận được nhiều đơn đặt hàng của nông dân trồng xoài Úc trong và ngoài tỉnh. Đến nay, tổng số cây giống xuất bán hơn 12.000 cây, tương đương trồng mới 60ha xoài Úc (200 cây/ha). Trong đó, Khánh Hòa gần 6.000 cây (tương đương 30ha). Vùng trồng mới đang mở rộng, nhất là ở 2 địa phương Ninh Hòa và Diên Khánh. Ở Ninh Hòa, 3 năm gần đây, người dân các xã phía tây như: Ninh Tân, Ninh Trung, Ninh Quang, Ninh Thượng, Ninh Hưng ồ ạt trồng xoài Úc. Tuy sức mua tăng mạnh nhưng giá xoài Úc giống của Trung tâm chỉ tăng nhẹ, giá là 27.000 đồng/cây, tăng 2.000 đồng/cây so với trước do chi phí lao động tăng. Hiện tại, giá giống xoài Úc trên thị trường đã lên tới 35.000 đồng/cây. 

Theo Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao, giống xoài Úc của đơn vị có những ưu thế nổi bật bởi Trung tâm là đơn vị liên kết với đối tác Úc đưa xoài Úc về Việt Nam. Hiện nay, xoài Úc của Trung tâm sử dụng giống gốc ghép với xoài bản địa canh nông nên sức sống rất mãnh liệt, không bị sâu đục thân phá hoại. Giống xoài Úc của Trung tâm đã được Trung ương Hội Nông dân, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương công nhận là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu toàn quốc 3 năm liền.

Định hướng phát triển cho xoài Cam Lâm của tỉnh Khánh Hòa

Theo UBND tỉnh Khánh Hòa, trong kế hoạch cơ cấu cây trồng đến năm 2020, ngoài những diện tích lúa kém hiệu quả sẽ được chuyển đổi, diện tích trồng sắn cũng sẽ được khống chế dưới mức 5.000 ha. Tỉnh định hướng sẽ tiếp tục tăng diện tích trồng xoài từ khoảng 8.800 ha hiện nay lên hơn 10.000 ha vào năm 2020. Xoài Úc, cát Hòa Lộc sẽ là những giống xoài chủ lực, bên cạnh việc áp dụng các hình thức thâm canh, trái vụ…, hoạt động áp dụng các quy trình nông nghiệp an toàn theo chuẩn GAP cũng sẽ được đẩy mạnh.

Theo hội những người trồng xoài Cam Lâm, hội đã vận động được  người trồng xoài vào hội, rải rác khắp 14 xã, thị trấn, trong đó xã Cam Hải Tây - vùng xoài trọng điểm của huyện. Hội được cấp con dấu riêng để thực hiện công tác giao dịch, phát triển thương hiệu.

Bên cạnh đó, việc dán tem sản phẩm cũng được hội chú ý. Hội triển khai thí điểm dán tem tại 6 hộ trên địa bàn với 3 loại tem được công nhận là xoài Úc, Hòa Lộc và canh nông, mỗi loại 100 tem có mã số riêng cho từng hộ để theo dõi. Hội vận động người dân sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học, tuyệt đối không sử dụng thuốc hóa học, phun xịt đúng chu kỳ, bảo đảm chế độ cách ly để thu hái. Hiện nay, các doanh nghiệp đề nghị người trồng xoài có kế hoạch bao trái để đảm bảo chất lượng, mẫu mã sản phẩm.

UBND huyện Cam Lâm đã xúc tiến thành lập Ban quản lý nhãn hiệu chứng nhận xoài Cam Lâm, ban hành quy chế cấp quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận xoài Cam Lâm, đồng thời chứng nhận tiêu chuẩn cơ sở xoài Cam Lâm với các giống: Hòa Lộc, Canh Nông, Úc. Bên cạnh đó, huyện cũng đã xây dựng kế hoạch quản lý và phát triển nhãn hiệu đến năm 2020 nhằm hỗ trợ phát triển nhãn hiệu xoài Cam Lâm. Ban quản lý đang tiến hành lập danh sách các hộ tham gia mô hình quản lý và phát triển nhãn hiệu. Việc cấp và dán tem phải theo danh sách đăng ký của các hộ, đồng thời các hộ phải thực hiện việc trồng và chăm sóc theo quy trình của dự án đã được UBND tỉnh phê duyệt,

Liên quan đến vấn đề nước tưới cho vùng xoài đặc sản, vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm việc với tỉnh và thống nhất chuyển đổi Dự án tưới xoài theo phương pháp tưới tiết kiệm nước sang dẫn nước từ hồ thủy lợi trong khu vực, trên cơ sở nâng cấp hệ thống kênh từ 2 hồ Suối Dầu và Cam Ranh, đảm bảo vừa tưới xoài vừa tưới lúa thuộc Dự án Nâng cao hiệu quả sử dụng nước cho các tỉnh ảnh hưởng bởi hạn hán. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang lấy ý kiến các địa phương trong khu vực. Dự kiến dự án sẽ cung cấp nước chủ động với tần suất 85% cho 4.000 ha xoài tại 9 xã, thị trấn của huyện Cam Lâm (hồ Suối Dầu 1.000 ha, hồ Cam Ranh 3.000 ha) và gần 2.000 ha lúa, hoa màu.

Cùng đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tăng cường ký kết các hợp đồng xuất khẩu lớn xoài Úc với nhiều thị trường như: Hàn Quốc, Úc, New Zealand, Hoa Kỳ… Nhiều công ty, đơn vị xuất khẩu đang chú trọng xuất khẩu xoài, trong đó có xoài Úc. Trong tỉnh, chính sách hỗ trợ giá giống xoài chuyển đổi cơ cấu cây trồng cũng đang phát huy hiệu quả… Có một vấn đề là nhu cầu về xoài rất lớn nhưng xoài phải đảm bảo tiêu chuẩn sạch, an toàn như: VietGAP (trong nước), GlobalGAP (quốc tế)… Vì vậy, việc phát triển mạnh diện tích xoài Úc quan trọng là phải quan tâm đến chất lượng an toàn, việc đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch là điều tất yếu. Sắp tới, các sản phẩm nhằm tăng cao giá trị gia tăng sẽ được ưu tiên phát triển như sản phẩm trái cây sấy, trái cây đóng hộp, nước ép trái cây... Bên cạnh đó, Hội Làm vườn tỉnh cũng đang xây dựng mô hình sản xuất xoài an toàn kết hợp với phát triển du lịch, giúp nhà vườn phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. Đây còn là kênh quảng bá, giới thiệu thế mạnh nông nghiệp của tỉnh đến bạn bè gần xa.

Nguồn: VITIC tổng hợp