An Giang: Xây dựng nhãn hiệu Xoài Ba Màu, đẩy mạnh tiêu thụ

Xoài Ba màu của An Giang hiện chưa có nhãn hiệu tập thể. Chỉ khi xây dựng nhãn hiệu tập thể cùng với việc công bố tiêu chuẩn sản phẩm xoài Ba Màu, mới kỳ vọng được liên kết trực tiếp với doanh nghiệp xuất khẩu, từ đó mới có thể nâng cao giá bán xoài Ba Màu.

Nhiều năm trở lại đây, nông dân tỉnh An Giang đã mạnh dạn chuyển dịch cơ cấu cây trồng từ lúa, vườn tạp sang cây ăn trái, nhiều nhất là xoài; trong đó, huyện Chợ Mới là địa phương đi đầu trong tỉnh chuyển đổi toàn bộ diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái, chủ yếu là xoài Ba Màu đem lại hiệu quả kinh tế cao. Bên cạnh việc phát triển cây ăn quả ở các huyện miền núi, thì việc xây dựng đê bao kiểm soát lũ đã phát triển mạnh mẽ, chủ động sản xuất ở các huyện đồng bằng đã tạo điều kiện cho người dân chuyển đổi cây trồng từ đất lúa sang cây ăn quả và đã hình thành một số vùng chuyên canh cây ăn quả chủ lực, đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với cây lúa.

Đẩy mạnh sản xuất xoài ba màu đạt chuẩn VietGap

Theo thống kê từ Cục Trồng Trọt, An Giang là tỉnh đứng đầu cả nước về sản lượng trồng xoài đạt chất lượng xuất khẩu, tiếp đến là Đồng Tháp (vị trí thứ 2) và Đồng Nai (vị trí thứ 3).

Theo Cục Thống kê tỉnh An Giang, năm 2018 diện tích xoài trong toàn tỉnh An Giang gần 9.700ha; trong đó có khoảng 7.700ha xoài Ba Màu và xoài cát Hòa Lộc, chiếm khoảng 80% diện tích trồng xoài.

Hiện có khoảng 7.000ha xoài đang cho trái với sản lượng khoảng 95.000 tấn/năm trong đó vụ chính chiếm 70-80% sản lượng; vụ muộn chiếm 20-30% sản lượng. Diện tích xoài sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP khoảng 193ha, sản lượng khoảng 1.900 tấn/năm; trong đó, xoài Ba Màu (huyện Chợ Mới) 127,3ha, xoài cát Hòa Lộc (các huyện Tịnh Biên 33ha, Tri Tôn 20ha và thị xã Tân Châu 13ha). Ngoài ra, dự án của tỉnh đã và đang đầu tư để Viện Cây ăn quả triển khai tập huấn và cấp chứng nhận cho 500ha xoài VietGAP tại 3 xã Cù Lao Giêng của huyện Chợ Mới (dự kiến khoảng cuối năm 2019 hoàn thành dự án).

Hiện toàn tỉnh An Giang đã được cấp 18 mã số vùng trồng xoài (mã code) đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, với tổng diện tích gần 244 ha; trong đó, có 8 mã code đang hoạt động với diện tích gần 162 ha tại các vùng như: xã An Cư, xã Thới Sơn, thị trấn Chi Lăng (huyện Tịnh Biên); xã Vĩnh Xương (thị xã Tân Châu); xã Lê Trì (huyện Tri Tôn); thị trấn Long Bình, xã Khánh An, xã Khánh Bình (huyện An Phú); xã Bình Phước Xuân (huyện Chợ Mới); phường Châu Phú B (thành phố Châu Đốc)…

Tại An Giang, diện tích trồng xoài tập trung nhiều nhất ở huyện Chợ Mới - địa phương đi đầu tỉnh trong việc chuyển đổi toàn bộ diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái. Từ năm 2015 đến nay, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang đã chuyển dịch hơn 4.600 ha; trong đó, chuyển dịch từ đất lúa 2.860 ha sang trồng màu và cây ăn trái, chủ yếu là xoài Ba Màu. Đi đầu trong phong trào chuyển dịch cơ cấu cây trồng là xã Tấn Mỹ, xã Mỹ Hiệp và xã Bình Phước Xuân đã chuyển toàn bộ gần 1.800 ha lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái, chủ yếu xoài Ba Màu.

Đến nay, Chợ Mới đã hình thành vườn cây ăn trái lên đến gần 6.500 ha tăng 666 ha, cây xoài vẫn là cây chủ lực với 5.707 ha, chiếm 88% diện tích cây ăn trái của toàn huyện; trong đó, có 127 ha xoài Ba Màu tại 3 xã cù lao Giêng nói trên đã đạt chứng nhận VietGAP với 137 hộ tham gia. Giống xoài Ba Màu trồng ở huyện Chợ Mới có nguồn gốc từ Đài Loan (Trung Quốc) với tên gọi là Jin-Hwung, có trọng lượng trái lớn nhất trong 6 giống xoài được trồng phổ biến ở Đài Loan.

Xoài Ba Màu của huyện Chợ Mới chủ yếu là xuất khẩu sang Trung Quốc, nhưng phần lớn lượng xoài Ba Màu được tiêu thụ thông qua thương lái, chưa có các doanh nghiệp xuất khẩu bao tiêu trực tiếp. Tại huyện Chợ Mới, hiện chỉ có hai cơ sở là Hợp tác xã trái cây Bình Phước Xuân, Hợp tác xã trái cây GAP Chợ Mới. Các hợp tác xã này hoạt động chưa mạnh, bước đầu có kết hợp với Công ty Chánh Thu (tỉnh Bến Tre) xây dựng mã code vùng trồng xoài Ba màu để xuất khẩu sang Đài Loan, Australia nhưng số lượng chưa nhiều.

Xoài Ba Màu ở cù lao Giêng

Để tạo điều kiện cho việc liên kết, tiêu thụ sản phẩm ổn định, lâu dài giữa doanh nghiệp và người dân, Huyện ủy, UBND huyện cùng các ban, ngành đã nỗ lực kêu gọi, thu hút các công ty, doanh nghiệp đầu tư xây dựng nguồn nguyên liệu trên địa bàn. Đến nay, đã kêu gọi được Công ty TNHH XNK trái cây Chánh Thu (Bến Tre) tiêu thụ sản phẩm xoài VietGAP và đã xuất khẩu được 2,4 tấn sang thị trường Hàn Quốc (năm 2016), 5,4 tấn xoài vào thị trường Australia (năm 2018). Công ty TNHH XNK trái cây Chánh Thu còn liên hệ địa phương để thu mua xoài VietGAP 3 xã cù lao xuất khẩu sang Hàn Quốc. Đầu tháng 4/2019, với sự kết nối của Sở Nông nghiệp và PTNT An Giang, UBND huyện Chợ Mới và Công ty Chánh Thu đã ký kết ghi nhớ hợp tác xây dựng vùng nguyên liệu xoài Ba Màu, tập trung vào diện tích đạt chuẩn VietGAP. Theo đó, công ty hợp tác với HTX trái cây GAP Chợ Mới để đặt hàng sản xuất, hướng dẫn kỹ thuật nhằm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, trong đó có tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Mỹ (được cấp phép ngày 18/2/2019). Công ty Chánh Thu cam kết tiêu thụ xoài Ba Màu cao hơn giá thị trường từ 3.000-5.000 đồng/kg (giá thị trường căn cứ vào bản tin giá nông sản gần nhất của Sở Nông nghiệp và PTNT và Sở Công Thương An Giang). Bên cạnh đó, huyện Chợ Mới còn thu hút Công ty TNHH chế biến nông sản Thuận Phong (Bến Tre) đầu tư, liên kết tiêu thụ 150ha sản phẩm xoài Cát Chu ở xã An Thạnh Trung, góp phần tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp…

Hiện nay, Chợ Mới đang tiến hành dự án "Xây dựng mô hình sản xuất xoài Ba Màu có quy mô 500 ha đạt tiêu chuẩn VietGAP gắn với chuỗi tiêu thụ sản phẩm”, đây là bước thuận lợi để xoài Ba Màu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, cũng như thị trường Australia, Đài Loan... Huyện cũng đã thành lập các hợp tác xã liên quan đến xoài Ba Màu, nhưng sự tham gia còn chưa tích cực; nhất là trong vấn đề tiêu thụ. Theo ngành nông nghiệp tỉnh An Giang, hiện vẫn chưa có các doanh nghiệp, cơ sở chế biến các sản phẩm từ xoài Ba Màu, chỉ có chế biến xoài Cát Chu làm dưa xoài. Trong khi đó, hiện có khoảng 10% sản lượng xoài Ba Màu không đạt tiêu chuẩn để xuất khẩu, nhưng vẫn đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm chỉ tiêu thụ nội địa. Do đó, nếu có những sản phẩm chế biến từ xoài Ba Màu vừa tạo thêm giá trị gia tăng, tận dụng xoài không đạt chuẩn xuất khẩu nhưng đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên, hiện nay An Giang vẫn chưa có các nghiên cứu về quy trình công nghệ chế biến các sản phẩm từ xoài Ba Màu để chuyển giao cho các cơ sở, cũng như doanh nghiệp chế biến.

Xây dựng nhãn hiệu xoài Ba Màu, đẩy mạnh tiêu thụ

Xoài Ba màu của An Giang hiện gặp phải 3 khó khăn là chưa có nhãn hiệu tập thể; chưa có sản phẩm chế biến từ xoài Ba Màu và phát triển xoài Ba Màu chưa kết hợp du lịch sinh thái vườn. Chỉ khi xây dựng nhãn hiệu tập thể cùng với việc công bố tiêu chuẩn sản phẩm xoài Ba Màu, mới kỳ vọng được liên kết trực tiếp với doanh nghiệp xuất khẩu. Từ đó mới có thể nâng giá bán xoài Ba Màu đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm. Ngoài ra, xoài là một trong những loại trái cây đã được nhập khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, do đó nếu có nhãn hiệu tập thể để dễ dàng truy xuất nguồn gốc, thì xoài Ba Màu của An Giang mới có nhiều cơ hội được các doanh nghiệp ưu tiên trong bao tiêu sản phẩm, cũng như xuất khẩu ổn định hơn.

Để phát triển vùng chuyên canh xoài trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019 - 2023, ngành nông nghiệp An Giang đẩy mạnh tập huấn sản xuất cho nông dân theo tiêu chuẩn VietGAP, cấp mã số vùng trồng, phối hợp với Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu II đẩy nhanh tiến độ cấp mã số vùng trồng ở các vùng xoài trọng điểm để xuất khẩu. Phối hợp với các công ty, doanh nghiệp xuất khẩu xoài khảo sát các vườn đạt chuẩn để ký hợp đồng xuất khẩu. Phối hợp và tổ chức thực hiện của các ban ngành và 6 huyện, thị, thành gồm Long Xuyên, Chợ Mới, Tri Tôn, Tịnh Biên, An Phú, Tân Châu… để hướng đến phát triển vùng chuyên canh xoài.

Trong thời gian tới ngành nông nghiệp tỉnh An Giang sẽ tăng cường năng lực vận hành các tổ chức cho Hợp tác xã Trái Cây GAP Chợ Mới; hỗ trợ dịch vụ phát triển kinh doanh; hỗ trợ các hoạt động nối kết thị trường và quảng bá sản phẩm xoài Ba Màu gắn với du lịch Cù lao Giêng và phát triển sản phẩm chế biến từ xoài Ba Màu; hỗ trợ xây dựng trang web giới thiệu về xoài Ba Màu…

Ngành nông nghiệp tỉnh An Giang sẽ hỗ trợ cho các hợp tác xã trồng xoài Ba Màu xây dựng nhãn hiệu tập thể đạt chứng nhận VietGAP; tư vấn cho Hợp tác xã Trái cây GAP Chợ Mới xây dựng kế hoạch marketing trung và ngắn hạn trong phát triển sản phẩm xoài Ba Màu; tư vấn cho các tổ chức hợp tác xã triển khai các hoạt động trong chiến lược marketing.

Song song đó, tập huấn kiến thức kinh doanh và thị trường cho hợp tác xã trong sản xuất kinh doanh xoài Ba Màu; tư vấn cho các hợp tác xã xây dựng kênh phân phối cho sản phẩm xoài Ba Màu và tham gia và tổ chức các sự kiện quảng bá sản phẩm xoài Ba Màu trong và ngoài nước….

Theo Quy hoạch phát triển vùng sản xuất cây ăn quả ứng dụng công nghệ cao tỉnh An Giang đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, xoài Ba Màu được phát triển thành vùng chuyên canh tại 3 xã Cù Lao Giêng, huyện Chợ Mới, là Tấn Mỹ, Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân với diện tích khoảng 2.700 ha giai đoạn 2016-2020, và nhân rộng diện tích xoài sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP khoảng 254 ha thuộc các xã Tấn Mỹ (50 ha), xã Mỹ Hiệp (126 ha), xã Bình Phước Xuân (78 ha). 

Trên cơ sở phát triển từ vùng xoài chuyên canh, đầu tư phát triển theo hướng GAP gắn với du lịch sinh thái tại 3 xã Cù Lao Giêng thuộc huyện Chợ Mới cho đối tượng xoài cát Hòa Lộc và xoài Ba Màu đặc biệt ưu tiên cho thị trường cấp cao để tăng hiệu quả sản xuất cho nông dân. Đây là yếu tố thuận lợi cho việc phát triển cây ăn trái nói chung và xoài Ba Màu nói riêng ở huyện Chợ Mới.

Nguồn: VITIC tổng hợp